مجموعه “پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران”، طی چهار فصل تاریخچه برخی دانش های مسلمین و سیر تاریخی برخی جنبه های تمدن و دانش بشری در تمدن اسلامی بررسی می شود. در فصل اول از تاریخچه این علوم سخن می رود: قرائت، تفسیر، حدیث، تصوف و عرفان و فتوت، فقه و اصول، کلام. در فصل دوم، سازمان های اداری و اجتماعی که در تمدن اسلام شکل گرفت و دولت های اسلامی پایه گذار و توسعه دهنده آن معرفی می شوند: دیوان، خراج، حسبه و بیت المال، چهار جزء از سازمان های دوران اسلامی هستند که در فصل دوم بررسی و معرفی شده اند. در فصل سوم، درباره انواع هنر، دستاوردهای هنری، مشخصات و ویژگی های آثار هنری مسلمانان سخن رفته است. هنرهای مورد بحث عبارت اند از: معماری، نقاشی، خطاطی، صنایع مستظرفه، تعزیه، پرده خوانی، خیمه شب بازی، علم موسیقی، پیوند مقامات با صوت و لحن قرآن کریم. در فصل چهارم، پس از اشاره ای به چگونگی تاثیر تمدن اسلامی بر تمدن غربی مولف از تاثیر علومی چون فلسفه و علوم الهی و علوم عقلی، ریاضی، اخترشناسی، تاریخ، جغرافیا، دریانوردی، بازرگانی، هنر، نقاشی، موسیقی و معماری اسلامی بر تمدن اسلامی سخن گفته است. کتاب با نمایه اشخاص و کتاب ها به پایان می رسد.